Podczas sesji czy warsztatów można się spotkać z różnymi metodami wykorzystywanymi w procesie nauczania, jedne z nich są nazwane, inne wykorzystujemy intuicyjnie, wszystko zależy od tematyki szkoleń.
Poniżej opis wybranych metod używanych przez szkoleniowców:
Analiza przypadków
Metoda polegająca na pracy nad przygotowanymi wcześniej przez wykładowcę/trenera materiałach, które odzwierciedlają pewne konkretne sytuacje lub zdarzenia. Celem tej metody jest praca na konkretnych problemach, które są urealnione, a nie na abstrakcjach. Analiza przypadków zachęca również do wychodzenia poza własne schematy myślenia, doświadczenia.
Burza mózgów
Metoda, która polega na kreatywnym, angażującym wszystkie osoby uczestniczące wymyślaniu różnorodnych propozycji rozwiązań sytuacji problemowej. W tej metodzie najważniejsze jest generowanie nowych pomysłów, pozbawione jednak ich oceny pod kątem skuteczności czy możliwości wykorzystania w praktyce. Celem tej metody jest spojrzenie na daną sytuację czy zdarzenie nie w kategoriach problemu, ale jako wyzwania, które daje wiele możliwości reakcji. Racjonalne spojrzenie na wygenerowane pomysły stanowić powinno dopiero kolejny krok w ramach pracy na szkoleniu.
Metoda odwróconego myślenia
Metoda umożliwiająca nowatorskie spojrzenie na sytuację czy zdarzenia dotychczas postrzegane w kategoriach trudności. Metoda ta sprzyja odejściu od negatywnego schematycznego myślenia oraz generowaniu nowych pomysłów, które sprzyjać mają ulepszeniu bieżącej sytuacji. Na metodę odwróconego myślenia składają się cztery etapy działań. Pierwszym z nich jest sformułowanie problemu. Kolejnym etapem jest odwrócenie problemu, czyli określenie w kategorii wyzwania czy celu tego, jak nasilić lub wzmocnić niepożądaną sytuację czy problem. Etap trzeci sprowadza się do wygenerowania jak największej liczby pomysłów w odpowiedzi na odwrócony problem. Ostatni etap to odwrócenie pomysłu nie wprost, czyli wykreowanie rozwiązań stanowiących zaprzeczenie dla pomysłów powstałych w ramach kroku trzeciego.
Etap 1: Trudność związana ze znalezieniem pracy w związku ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem.
Etap 2: Pomnożenie trudności związanych ze znalezieniem pracy w związku ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem
Etap 3: Wygenerowane pomysłów: wzięcie wszystkich obowiązków domowych na siebie, nieposzukiwanie wsparcia od innych osób z rodziny, nieposzukiwanie wsparcia od instytucji czy organizacji pozarządowych, brak organizowania opieki nad dzieckiem na czas poszukiwania pracy, brak poszukiwania rozwiązania związanego z opieką nad dzieckiem w momencie podjęcia pracy, itp.
Etap 4: Odwrócenie pomysłów: oddelegowanie części obowiązków domowych innym osobom, poszukiwanie wsparcia wśród osób z rodziny, poszukiwanie wsparcia od instytucji czy organizacji pozarządowych itp.
Miniwykład
Metoda ukierunkowana na przekazanie wiedzy teoretycznej. Zazwyczaj przyjmuje formę wykładu ustnego, dodatkowo wspomaganego prezentacją. Miniwykład może wypełniać całą sesję szkoleniową, zwłaszcza w sytuacji, gdy wiąże się z wyposażeniem uczestników w wiedzę, która jest niezbędna do dalszej pracy w ramach szkolenia. Miniwykład można także stosować jako uzupełnienie dla omawianego ćwiczenia. Wówczas spostrzeżenia i konkluzje trenerki/trenera oraz osób uczestniczących dodatkowo uzupełniane są wiedzą teoretyczną.
Praca indywidualna
Metoda polegająca na samodzielnej pracy uczestników szkolenia, pozbawiona interakcji z innymi osobami uczestniczącymi w szkoleniu. Metoda ta jest szczególnie ukierunkowana na proces autorefleksji i zdobycie samoświadomości w zakresie, któremu poświęcone jest określone ćwiczenie.
Praca indywidualna z narzędziem
Metoda polegająca na samodzielnej pracy uczestników szkolenia w oparciu o gotowy formularz lub materiał przygotowany przez trenera. Metoda ta jest szczególnie ukierunkowana na proces autorefleksji i zdobycie samoświadomości w zakresie, któremu poświęcone jest określone ćwiczenie.
Praca na forum
Metoda sprowadzająca się przede wszystkim do omówienia i/lub podsumowania przebiegu ćwiczenia. Sprzyja dzieleniu się przez wszystkie osoby uczestniczące osobistymi refleksjami czy doświadczeniami związanymi z realizowanym ćwiczeniem. Często wiąże się także z otwarciem szerszej dyskusji na temat różnych aspektów czy trudności w kontekście poruszanych zagadnień. Praca na forum umożliwia trenerowi odniesienie się do kwestii poruszanych przez osoby uczestniczące w ramach pracy w małych zespołach oraz na forum. Daje także trenerowi oraz osobom uczestniczącym możliwość podsumowania przebiegu ćwiczenia oraz wskazania wniosków.
Praca w dwóch zespołach
Metoda polegająca na podzieleniu wszystkich uczestniczek/uczestników na dwa zespoły. Metoda ta sprawdza się w sytuacjach konieczności konfrontacji dwóch skrajnych podejść, aby w sposób jak najbardziej obiektywny a zarazem kompleksowy spojrzeć na daną sytuację czy zdarzenie. Metoda ta wykorzystywana jest także w sytuacjach, kiedy przebieg ćwiczenia wymaga utworzenia dość licznych zespołów.
Praca w małych zespołach
Metoda ukierunkowana na pracę w kilkuosobowych, najlepiej 4- czy 5- osobowych grupach. Praca w kilkuosobowym zespole sprzyja wymianie doświadczeń, generowaniu nowych pomysłów, a także dokonywaniu pełnej analizy określonych sytuacji czy zdarzeń. Praca w małych zespołach umożliwia dzielenie się różnorodnymi doświadczeniami przez osoby uczestniczące, dzięki czemu daje możliwość spojrzenia na daną sytuację czy zdarzenie z bardzo różnych perspektyw.
Praca w parach
Metoda polegająca na pracy w dwójkach. Metoda ta sprzyja otwartemu oraz osobistemu dzieleniu się własnymi refleksjami i doświadczeniami przez osoby uczestniczące. Równocześnie daje możliwość odniesienia własnych przemyśleń oraz przeżyć do tego, czego doświadczyła druga osoba w parze. Praca w parach sprzyja dodatkowo nabywaniu kompetencji aktywnego słuchania oraz dawania informacji zwrotnej.
Praca w trójkach
Metoda polegająca na pracy w 3-osobowych zespołach. Metoda ta sprzyja otwartemu i osobistemu dzieleniu się refleksjami i doświadczeniami w wąskim gronie, dzięki czemu sprzyja budowaniu poczuciu bezpieczeństwa przy równoczesnym podtrzymywaniu zaangażowania do dzielenia się własnym zdaniem. Praca w trójkach często jest wykorzystywana do odgrywania symulacji rozmów w parach, przy równoczesnym wykorzystaniu trzeciej osoby w roli obserwatorki/obserwatora. Praca w trójkach sprzyja nabywaniu kompetencji aktywnego słuchania oraz dawania informacji zwrotnej.
Wizualizacja
Metoda bazująca na obrazowym i plastycznym kreowaniu skojarzeń oraz własnych wizji w odpowiedzi na instrukcję podaną przez trenera. Wizualizacja daje możliwość wywołania czy odtworzenia obrazów, emocji, uczuć, skojarzeń czy marzeń w oparciu o przypomniane zdarzenia z przeszłości czy wygenerowaną wizję własnej przyszłości. W wizualizacji ważna jest umiejętność koncentracji oraz podążania za pojawiającymi się obrazami czy wizjami. Stąd tak ważne są warunki otoczenia, ponieważ znacząco stymulują one proces wizualizacji. Najważniejsze jest tutaj zapewnienie przestrzeni dla każdej osoby uczestniczącej, umożliwiające wygodne zajęcie miejsca.
World café
Metoda ta zachęca do dzielenia się własną wiedzą oraz refleksjami i doświadczeniami przez wszystkie osoby uczestniczące. Sprzyja generowaniu innowacyjnych i niestandardowych pomysłów, ponieważ daje możliwość uwzględnienia bardzo różnych, często zupełnie odmiennych opinii czy perspektyw. Założeniem dla metody World café jest stworzenie warunków przypominających kawiarnianą, mniej formalną atmosferę. Osoby podzielone są na mniejsze zespoły, przy czym każdy z zespołów ma wyłonioną osobę pełniącą rolę lidera. Każdy z zespołów dyskutuje nad określonym zagadnieniem/problemem. Po upływie określonego czasu, zespoły zmieniają stoliki, aby rozpocząć dyskusję nad nowym zagadnieniem/problemem. Przy stoliku pozostają jednak liderzy zespołów, przedstawiając nowo przybyłym zespołom wyniki pracy swojego zespołu. Osoby pełniące rolę lidera zachęcają nowo przybyły zespół do dyskusji nad poruszanym wcześniej zagadnieniem. Zmiana stolików następuje do momentu, kiedy wszystkie zespoły pracowały przy wszystkich stolikach. Wyniki dyskusji przy stolikach prezentowane są na forum.
na podstawie: Podręcznik coachingu godzenia życia zawodowego i rodzinnego